Nhật Bản là quốc gia có nền kinh tế và kỹ thuật vượt bậc trên thế giới nên phong trào du học tại Nhật Bản đã thu hút rất nhiều sinh viên từ khắp nơi trên thế giới, đặc biệt là những sinh viên đến từ các nước Châu Á trong nhiều thập kỷ qua. Riêng đối với học sinh Việt Nam, cùng với sự phát triển giao lưu văn hóa và kinh tế giữa hai nước trong những năm gần đây, Nhật Bản trở thành một địa điểm du học hấp dẫn với nhiều sự lựa chọn dành cho các học sinh có nguyện vọng du học từ bậc trung học chuyên nghiệp cho đến bậc cao học. Tuy nhiên, với nền văn hóa và hệ thống giáo dục đặc trưng, việc du học tại Nhật Bản có những thuận lợi và khó khăn riêng của nó. Vì vậy, để có thể đạt được kết quả học tập tốt tại Nhật Bản, cần phải làm tốt những điều sau đây:
. Những điều cần chuẩn bị trước khi đến Nhật:
- Xác định mục đích du học: Cần xác định mục đích và mục tiêu du học tại Nhật một cách rõ ràng bằng việc tự đặt ra các câu hỏi: Tại sao lại chọn du học Nhật?. Muốn học chuyên ngành gì?. Học chuyên ngành đó để làm gì?. Biết gì về chuyên ngành đó?. Đáp án của những câu hỏi trên không chỉ là những là những điều cần thiết khi làm hồ sơ du học, hồ dự thi, mà còn là kim chỉ nam giúp bạn luôn đi đúng hướng trong quá trình học tập. Vì vậy, các bạn cần nghiên cứu thật kỹ câu trả lời của chính mình bằng việc tìm hiểu thông tin về hệ thống giáo dục tại Nhật Bản, nội dung chuyên ngành mình muốn học, cơ sở đào tạo chuyên ngành đó…từ các kênh thông tin chính thức có uy tín như Lãnh sự quán, các cơ quan giáo dục Nhật Bản, Hội du học sinh tại Nhật hoặc những người đã từng du học Nhật Bản…
- Chuẩn bị vốn Nhật ngữ cơ bản: Việc thi đậu và học tập ở các bậc trên trung học đòi hỏi chúng ta phải có một trình độ kiến thức nhất định, nhất là khi môi trường đó lại là Nhật Bản, nơi có nền giáo dục khác biệt và ngôn ngữ tương đối khó thì nền việc chuẩn bị nền tảng kiến thức đó càng quan trọng hơn nữa. Yêu cầu quan trọng đâu tiên là vốn Tiềng Nhật vì hầu hết các trường ở Nhật đều đòi phải vượt qua kỳ thi năng lực Nhật ngữ, các môn khoa học khác và học tập bằng Nhật ngữ sau khi thi đậu vào các trường. Ngoài ra, trong sinh hoạt hằng ngày, Anh ngữ và các ngoại ngữ khác ít được sử dụng phổ biến nên vốn tiếng Nhật cơ bản sẽ rất hữu ích cho các bạn trong việc sớm hòa nhập với cuộc sống tại Nhật Bản. Để có thể nhanh chóng tiếp thu tiếng Nhật, việc nắm vững ngữ pháp và học tập chữ Hán dùng trong tiếng Nhật ngay trong thời gian còn ở tại Việt Nam là điều nên làm vì đây sẽ là nền tảng cơ bản quan trọng giúp các bạn đọc các tài liệu chuyên môn và theo kịp các giờ học Nhật ngữ cùng các môn học khác được giảng dạy bằng Nhật ngữ tại trường tiếng Nhật trước khi thi vào các trường ở bậc giáo dục cao hơn.
2. Những điều cần chú ý sau khi đến Nhật:
- Nhật Bản là đất nước phát triển hiện đại có nhiều đặc điểm xã hội văn hóa khác biệt với Việt nam vì vậy đa số các du học sinh sau khi đến Nhật đều có ít nhiều bỡ ngỡ. Để có thể mau chóng hòa nhập với sinh hoạt và học tại môi trường du học tại Nhật, tôi xin có một vài kinh nghiệm sau:
+ Tuân thủ pháp luật và các nội quy sinh hoạt khác: Việc tuân thủ pháp luật nước sở tại là điều bắt buộc đương nhiên khi đi du học ở bất cứ quốc gia nào. Đặc biệt tại Nhật Bản, ý thức tuân thủ pháp luật của người dân rất cao và việc thực thi pháp luật rất nghiêm minh nên việc giữ tuân thủ pháp luật ngay trong những hành vi đơn giản nhất như khi băng đường…là điều cần được triệt để thi hành để duy trì trật tự xã hội và bảo vệ chính mình. Ngoài ra, bên cạnh những quy định pháp luật trên, còn có rất nhiều những quy định trong sinh hoạt ở từng địa phương như quy định về phân loại và vứt bỏ rác…mà ta cần nắm vững và tuân thủ nghiêm túc. Để hiểu rõ nội dung chi tiết, các bạn nên tìm hiểu và nắm bắt thông tin từ văn phòng trường học hay từ chủ nhà nơi bạn đang thuê.
+ Tích cực giao lưu mở rộng quan hệ: Bí quyết thành công của đa số các du học sinh tại Nhật không chỉ nhờ lãnh vực chuyên môn mà còn nằm phụ thuộc nhiều vào mối quan hệ có được trong thời gian du học. Chính vì vậy, việc giao tiếp và mở rộng quan hệ với người Nhật là điều rất quan trọng. Nhìn chung, đa số người Nhật rất lịch sự và hiếu khách đối với người nước ngoài, đặc biệt là đối với du học sinh Việt Nam, người Nhật luôn đánh giá tốt và dành nhiều thiện cảm đặc biệt vì những nét tương đồng và truyền thống hữu nghị tốt đẹp giữa hai quốc gia. Tuy nhiên, để tạo được mối quan hệ tốt và duy trì nó, các bạn cần nỗ lực tìm hiều rõ văn hóa và phong tục Nhật Bản. Đương nhiên, để năm rõ tất cả phong tục, văn hóa đó đòi hỏi quá trình nghiên cứu lâu dài, nên trong khuôn khổ bài viết này tôi chỉ xin trình bày một số phong tục cơ bản tối thiểu trong sinh hoạt:
- Văn hóa chào hỏi: Người Nhật rất coi trọng lời chào hỏi và cách chào. Thông thường mọi người đều cúi đầu và cất tiến chào lớn tiếng khi gặp nhau chứ không có thói quen bắt tay như người phương tây. Thêm vào đó, tùy theo địa vị, tuổi tác của người đối diện, mức độ kính cẩn và cách xưng hô sẽ khác nhau để tỏ thái độ tôn trọng.
- Giữ đúng giờ giấc: Người Nhật nổi tiếng về việc tôn trọng giờ giấc và luôn xem đó là thước đo mức độ uy tín của đối tác. Việc giữ đúng giờ giấc sẽ tạo ấn tượng tốt đẹp ngay từ lần gặp đầu tiên để tạo mốI quan hệ lâu dài sau này.
- Tôn trọng các quy tắc chung nơi công cộng: Xã hội Nhật được đánh giá là rất trật tự và quy củ chính nhờ ý thức chấp hành các quy tắc chung nơi công cộng. Một số những quy tắc cơ bản nhất là việc giữ gìn vệ sinh chung, luôn tôn trọng trật tự và người khác khi xếp hàng chờ đợi, không nói chuyện, nghe nhạc ồn ào, gây tiếng ồn nơi công cộng và tại nơi sinh sống…
+ Sắp xếp thời gian học tập và sinh hoạt hợp lý: Với giá cả sinh hoạt thuộc hàng đắt đỏ nhất thế giới, việc du học tại Nhật đòi hỏi bạn phải có năng lực tài chính nhất định. Tuy nhiên, đối với hầu hết du học sinh Việt nam, việc vừa học vừa làm thêm để giảm bớt gánh nặng tài chính của gia đình là điều không thể tránh khỏi. Tuy nhiên, trong điều kiện đó, đòi hỏi bạn phải có nghị lực và sức khoẻ để vượt qua những khó khăn ban đầu. Theo quy định của chính phủ Nhật bản, bạn có thể đi làm thêm các công việc hợp pháp sau giờ học với thời lượng tối đa là 24 tiếng/tuần. Với cuộc sống xa nhà, và phải vừa học vừa làm, các bạn dễ nản chí và bị cám dỗ vào việc quá ham đi làm thêm mà lơ là việc học. Do đó, để có thể vững tâm học tập và làm thêm đề phụ giúp tiền học phí, các bạn nên sắp xếp thời gian học tập và làm thêm một cách hợp lý phù hợp với sức khỏe và năng lực học tập của mình. Việc đi làm thêm có thể đem đến những giá trị kinh tế trước mắt nhưng đôi khi làm bạn đánh mất mục tiêu chính là đạt được thành tích và mục tiêu mình đề ra. Hầu hết các trường đều xét học bổng cho du học sinh tự túc được dựa vào kết quả kỳ thi môn Nhật ngữ và các môn khác khi thi vào trường, nên nếu bạn ham làm thêm sao lãng học tập đẫn đến kết quả không tốt đánh mất cơ hội nhận được học bổng trong những năm kế tiếp. Ngược lại nếu bạn hy sinh bớt giờ làm thêm tập trung học tập để đạt kết quả tốt, sẽ giúp bạn có được những học bổng quý giá giúp bạn có thể học tập đạt được những mục tiêu của mình trong những năm tháng học tập sau đó.